رودخانه ها سيستمهاي پيچيده اي هستند كه عوامل زيادي بر آنها تاثير گذار خواهند بود كه تاثير اين عوامل در برگيرنده هميشه به طور كامل درك نمي گردد.حركت آب و خصوصيات ريخت شناسي بستر رودخانه مواردي هستندكه در فرآيندهايي كه به تطابق يافتن رودخانه مي انجامد موثر هستند.بسيار واضح است كه تاثير عوامل خارجي ميبايستي منجر به يك سري از آشفتگي ها و بي نظمي ها در سيستم گردد.به همين دليل توصيه مي گردد كه قبل از اثرپذيري سيستم و تطابق پذيري رودخانه حتماً پرس و جو و تحقيقات در مورد اين اثرپذيري صورت پذيرد. سدهاي انحرافي داراي اثراتي همانند عوامل بيروني هستند مه اغلب به اندازه كافي بر جريان رودخانه تاثير گذار است.به عبارت ديگر به وجود آمدن مشكلاتي جدي براي سد انحرافي نيز خواهد شد يكي از اين مشكلات چگونگي مقابله با مشكل ناشي از حركت رسوبات در طول رودخانه است.روشهاي گوناگوني براي كنترل رسوبات در سدهاي انحرافي وجود دارد كه ما با انتخاب محل و نوع آبگير شروع ميكنيم: تدارك وسيله ويژه براي ممانعت از ورود رسوبات به دهانه آبگير از اهميت فوق العاده اي برخوردار است و نهايتاً عملياتي در طرح كلي قابل قبول واقع مي گردد كه بتواند ما را به جداسازي ماكزيمم رسوبات در سدهاي كنترل برساند.

دریاچه ی ارومیه بزرگترین پهنه ی آبی درون مرزهای ایران و بزرگترین آبگیر دائمی آسیای غربی و دومین دریاچه شور جهان با مقدار نمک محلول بیش از دو برابر اقیانوسها می باشد.نام کهن این دریاچه چیچَست بود. این واژه، واژه‌ای است از زبان اوستایی و پارسی باستان و تلفظ آن چَئِچَستَ بوده‌است. دریاچهٔ چیچست در اسطوره‌های ایرانی نقشی بنیادین دارد. عرصهٔ بسیاری از رویدادهای مهم زندگی کیخسرو، کرانهٔ این دریاچه بوده‌است. دژ بهمن که کیخسرو در نبردی غول‌آسا و سهمگین آن را می‌گشاید و از چنگ دیوان به‌در می‌آورد، در نزدیکی همین دریاچه بوده.این دریاچه در خطر خشک شدن کامل قراردارد و طی ۱۳ سال گذشته ۶ متر کاهش سطح داشته‌است. اختصاص ۹۰٪ منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد در پی گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی در پی حفر چاه از دلایل خشک شدن این دریاچه می‌باشند. کارشناسان ابراز داشته‌اند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد.

حوزه آبخيز عرصه‌اي است كه روان آب ناشي از بارش بر روي آن توسط آبراهه‌ها جمع‌آوري و به يك خروجي نظير رودخانه، آب انباشت، تالاب، در ياچه و دريا هدايت مي‌شود. به عبارتي ديگر حوزه آبخیز تمامی سطحی را در بر می‌گیرد که آب‌های سطحی در آن منطقه به سمت نقطه یا محل مشخصی جریان می‌یابد.

 در سال 1969 برای آلودگی آب تعریفی ارائه شد: آلودگی آب عبارت است از افزایش مقدار هر معرف اعم از شیمیایی ، فیزیکی یا بیولوژیکی که موجب تغییر خواص و نقش اساسی آن در مصارف ویژه‌اش شود.(1)

کلمه سونامی(tsunami) از کلمات ژاپنی tsu (بندر) و nami (امواج) تشکیل شده است. سونامی، آبلرزه یا غریاله یکی از پدیده‌های جغرافیایی است. غریاله به لرزش شدید آب دریا گفته می‌شود که در پی زمین‌لرزه‌های زیر دریا پدید می‌آید. آبی که به لرزه در آمده به شکل موج‌های عظیم به کرانه‌ها رسیده و ویرانی به بار می‌آورد. غریاله واژه فارسی بومی برای این پدیده در استان بوشهر است و پدیده غریاله در کرانه‌های خلیج فارس نیز دارای پیشینه است. سونامي ها معمولاً پس از یک زمین‌لرزه بزرگ   (با حرکت رو به بالا)، فعالیت آتشفشانی زمین‌لغزه و یا برخورد شهاب سنگ ‌ها پدید می‌آیند. بسیاری از سونامي ها در کرانه‌های ژاپن رخ می‌دهند و از اینرو واژه ژاپنی مربوط به این پدیده یعنی (津波 تسونامی) به زبان انگلیسی و از آن راه به بسیاری زبان‌های دیگر نیز راه یافته است. پس از سونامي ها معمولاً گسل هاي بزرگي در بستر درياها پديد مي آيند. سرعت موجهاي آبلرزه اي گاه به بيش از 800 كيلومتردر ساعت مي رسد. سونامي سال 1788 ليسبون ( پرتقال ) با موجهاي به بلندي حدود 18 متر به شهر هجوم برد و ساكنان آن  شهر را در كام خويش به هلاكت رساند. يكي از بزرگترين سونامي ها كه در سال 2004 ميلادي در نزديكي سوماتراي اندونزي روي داد باعث ويراني عظيم و كشته شدن پيرامون 100 هزار تن در جنوب آسيا شد. در كتاب هاي تاريخ آمده كه بندر بزرگ و پهناور سيراف در جنوب ايران تا سده چهارم هجري و عصر ديلميان بندري آباد و پر رونق بوده و ناگهان بر اثر زلزله اي قسمت بزرگي از شهر به زير آب رفته كه آثار آن هنوز هم مورد توجه باستان شناسان ايراني و خارجي است.

پدیده‌های دریایی، بعنوان یکی از مهمترین قسمت‌های مطالعاتی در طرح مدیریت ساحلی می‌باشد. در این مطالعات، بر اساس اطلاعات موجود تا سال 1386، 27 شیت نقشه مرزبندی در مقیاس 250000/1 و 259 شیت نقشه مرزبندی در مقیاس 25000/1 تولید شده است. همچنین در حوزه هیدرودینامیک، 543 شیت نقشه شامل نقشه منطقه شکست، منطقه جزر و مدی و مشخصات آن، مشخصات موج ،گلموج های سالانه و فصلی و نقشه های مخاطرات دریایی در مقیاس‌های مختلف ارائه شده است.

         استانهای ساحلی کشور و بیوگرافی این مناطق                                                     

آشنایی با  سواحل

در این قسمت با اشکال و ریخت‌شناسی موجود در سواحل آشنا می شویم. مطالعه و ارزیابی اشکال موجود در سواحل می‌تواند اطلاعات ارزشمندی از فرآیندهای مؤثر بر روی سواحل در کوتاه‌مدت و بلندمدت ارائه نماید. از جمله اطلاعاتی که می توان از بررسی ژئومورفولوژی ساحلی بدست آورد عبارتند از:

1-    اقلیم موج (امواج طوفانی و دورا)

2-    پاسخ اشکال ساحلی به موج ها و جریانات محلی

3-    ساختار زمین شناسی سواحل شامل رسوبات رسی، لجنی، ماسه ای و صخره ای

در شکل زیر، اشکال مختلفی که در سواحل ممکن است موجود باشند ارائه گردیده است که در ادامه در خصوص هر یک از آنها به اختصار توضیحاتی ارائه شده است.

1. تعریف منطقه ساحلی:
تعریف واحدی از منطقه ساحلی وجود ندارد. بعضی از نویسنده‌ها به آن به صورت "بخشی از خشکی که عمدتاً بوسیله دریا تحت تأثیر قرار می‌گیرد و بخشی از دریا که عمدتاً بوسیله خشکی تحت تأثیر قرار می‌گیرد"  اشاره کرده‌اند (Hinrichsen, 1998). در مطالعات PAGE که توسط سازمان ملل صورت گرفته است، نواحی ساحلی به صورت "نواحی جزر و مدی و زیر جزری در بالای فلات قاره (تا عمق 200 متری دریا)؛ نواحی که به طور منظم به وسیله آب شور دریا مغروق می‌گردند؛ و اراضی خشکی مجاور آن" تعریف شده است (Groombridge and Jenkins, 1996). این مطالعه همچنین ملاحظات صیادی و شیلاتی را نیز مد نظر قرار می‌دهد، زیرا ٪90 صیادی جهان از محیط‌های دریایی است (FAO, 1999) و  زندگی حدوداً دو سوم همه ماهی‌ها به آب‌های ساحلی، علف‌های دریایی و آبسنگ مرجانی وابسته است (Hinrichsen 1998). این مطالعه شامل شیب فلات قاره و سکونتگاه‌های آبزیان در آب عمیق دریا نمی‌شود. بنابراین عوارض مهم اقیانوسی از قبیل کوه‌های دریایی مستثنی شده‌اند.

طرح مدیریت نوار ساحلی شامل 6 مطالعه ذیل می باشد که در ادامه اهداف و دستاوردهای هر مطالعه به تفکیک ذکر می شود.

·        مطالعات مرزبندی منطقه ساحلی

·        مطالعات پدیده‎های دریایی مؤثر بر نوار ساحلی

·        مطالعات مخاطرات محیطی

·        مطالعات آب و هوا و اقلیم‎شناسی

·        مطالعات زمین‎شناسی و ژئومورفولوژی

·        طرح مدیریت نوار ساحلی